Wyrok TSUE dotyczący OZE - nowe wyzwania dla samorządów. Zwolnienie z podatku dla infrastruktury kolejowej. Zgodność z prawem unijnym - pytania prejudycjalne. Jakie będą konsekwencje?

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może wywołać poruszenie wśród samorządów – tym razem chodzi o podatek od nieruchomości.

Wyrok dotyczący odnawialnych źródeł energii (OZE)

W 2023 roku Trybunał Sprawiedliwości UE wywołał zatrzęsienie wśród samorządów za sprawą wyroku dotyczącego odnawialnych źródeł energii (OZE). W sprawie, w której Kancelaria Wyrzykowscy reprezentowała jeden z samorządów TSUE uznał, że montaż OZE nie stanowi działalności gospodarczej gmin. Orzeczenie TSUE skutkowało stwierdzeniem, że wkłady własne mieszkańców wnoszone samorządom na montaż odnawialnych źródeł energii nie są opodatkowane podatkiem VAT.

Nowe wyzwanie dla samorządów w 2024 roku

Możliwe jest, że w tym roku TSUE znowu dokona zatrzęsienia dla wielu samorządów. TSUE odpowie na pytania Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczące możliwości odzyskania przez przedsiębiorców milionów złotych nadpłaconego podatku od nieruchomości. Dokładniej rzecz ujmując, TSUE rozstrzygnie, czy zwolnienie przewidziane w polskich przepisach nie naruszało zasad o pomocy publicznej i mogło być stosowane przez przedsiębiorców.

Zwolnienie z podatku od nieruchomości dla infrastruktury kolejowej

Chodzi o zwolnienie z podatku od nieruchomości dla podatników posiadających infrastrukturę kolejową. Od 2017 r. znacznie rozszerzono zakres tego zwolnienia. Szczególnie chodzi o objęcie zwolnieniem całych działek ewidencyjnych, na których znajduje się infrastruktura kolejowa. Do końca 2016 r. zwolnieniem były objęte grunty wyłącznie zajęte przez tę infrastrukturę. Oznacza to, że w wyniku zmiany zwolnieniem z podatku od nieruchomości została objęta, nie tylko część działki ewidencyjnej, na której usytuowane są elementy infrastruktury kolejowej, ale również jej część zajętą na dowolną inną działalność gospodarczą, np. sklepy powierzchniowe, magazyny, zakłady produkcyjne, huty, kopalnie, parkingi, place składowe, itd.

Przedsiębiorcy dokonywali korekt deklaracji i składali wnioski o stwierdzenie nadpłaty. Sądy przychylały się do stanowiska przedsiębiorców i potwierdzały prawo do zwolnienia z podatku całych działek ewidencyjnych. Wskutek utartego stanowiska sądów administracyjnych samorządy zwróciły miliony nadpłaconego podatku od nieruchomości.

Wątpliwości dotyczące zgodności z prawem unijnym

Nowe światło na to zwolnienie zapoczątkowały sądy administracyjne w 2021 r. Zwrócono wówczas uwagę, że zanim to zwolnienie weszło w życie, Polska nie poddała go zbadaniu Komisji Europejskiej. Zasadą jest, że pomoc przyznawana przez dane państwo członkowskie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z prawem i tym samym zakazana. Państwa członkowskie są zobowiązane do informowania Komisji Europejskiej o planach wprowadzenia pomocy. Komisja może przedstawić uwagi, uznać, że pomoc jest albo nie jest zgodna z rynkiem wewnętrznym. Dopóki nie ma stanowiska Komisji Europejskiej w tej sprawie obowiązuje tzw. „klauzula zwieszająca”, sprowadzająca się do braku prawnej możliwości stosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości.

Od 2021 roku sądy nie kwestionują spełnienia warunków uprawniających do zwolnienia przewidzianych w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych. Niektórej sądy jednak uważają, iż pomimo spełnienia tych warunków, przedsiębiorcy nie mogą jednak stosować zwolnienia z uwagi na brak jego zgłoszenia przez Polskę do Komisji Europejskiej.

Pytania prejudycjalne do TSUE

W jednej z rozpatrywanych spraw Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE pytania prejudycjalne. W ocenie NSA istnieją wątpliwości, co do potencjalnego wpływu tego zwolnienia na konkurencję. W swoich pytaniach NSA zmierza do uzyskania stanowiska TSUE, po pierwsze, czy zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji przyznanie przez Polskę ulgi podatkowej, polegającej na zwolnieniu z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli wchodzących w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym, która jest udostępniana przewoźnikom kolejowym. Po drugie NSA zwrócił się z pytaniem, czy w przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie 1 przedsiębiorca, który skorzystał ze zwolnienia wprowadzonego bez poddania notyfikacji Komisji Europejskiej, jest zobowiązany do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami.

Podsumowanie

Od stanowiska wyrażonego przez TSUE będzie zależało, czy wobec braku notyfikacji znowelizowany przepis ustawy o podatkach i opłatach lokalnych mógł stanowić podstawę do nabycia przez przedsiębiorców prawa do zwolnienia. W związku z tym, że podatek od nieruchomości stanowi dochody jednostek samorządu terytorialnego, orzeczenie to będzie mogło mieć istotny wpływ na finanse publiczne wielu z nich.

Opracowanie:

Kancelaria Wyrzykowscy

autorzy: Justyna Jabłonka /adwokat, Partner zarządzający/ Paweł Czaplicki /Manager Działu Podatki/

www.kancelariawyrzykowscy.pl

Siedziby:

Kancelaria Warszawa: ul. Jana Nowaka Jeziorańskiego 44/U5, 03-982 Warszawa

Kancelaria Pułtusk: ul. Świętojańska 6/2, 06-100 Pułtusk

Zachęcamy do śledzenia naszego BLOGA JST, w którym omawiamy tematykę podatku VAT w kontekście działalności jednostek samorządowych, pod adresem:

https://kancelariawyrzykowscy.pl/pl/blog-jst/

oraz Facebooka Kancelarii, gdzie na bieżąco możesz śledzić publikowane przez nas treści:

https://www.facebook.com/kancelariawyrzykowscy