Długosiodło pamięta. Rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim

19 kwietnia przypada rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim – zbrojnego zrywu żydowskich bojowników przeciwko niemieckim okupantom w 1943 roku. Walczyli, wiedząc, że nie mają szans na zwycięstwo, ale nie chcąc odejść bez walki. Ich postawa stała się symbolem oporu i obrony ludzkiej godności. W całej Polsce rocznicę upamiętnia społeczno-edukacyjna akcja „Żonkile”, organizowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Do symbolicznego upamiętnienia tych wydarzeń dołącza również Gmina Długosiodło. W centrum miejscowości znajduje się pomnik poświęcony pamięci żydowskich mieszkańców Długosiodła, którzy zostali wypędzeni i zamordowani w czasie II wojny światowej.

Na tablicy widnieje napis:

„PAMIĘCI CAŁEJ ŻYDOWSKIEJ LUDNOŚCI DŁUGOSIODŁA – 1000 DOROSŁYCH I DZIECI WYGNANYCH PRZEZ NIEMCÓW 5 PAŹDZIERNIKA 1939 ROKU, ZAMORDOWANYCH NA BIAŁORUSI W LATACH 1940–1942”

Pomnik, określany jako „Płacząca Menora” (The Weeping Candelabrum), został ufundowany przez rodzinę Levin z Izraela. Umieszczony jest na nim fragment z biblijnej Księgi Lamentacji. 

„For these things I weep,

Mine eye, mine eye runneth down with water;

Because the comforter is far from me,

even he that should refresh my soul;

My children are desolate,

because the enemy has prevailed.”

(Lamentations 1:16)

„Z tego powodu płaczę.

Moje oko, moje oko zalewa się łzami,

bo daleko ode mnie jest pocieszyciel,

ten, co mógłby pokrzepić moją duszę.

Moje dzieci są zrozpaczone,

bo wróg odniósł zwycięstwo.”

(Lamentacje 1,16 – Biblia Tysiąclecia)

5 października 1939 r. Niemcy niezwykle brutalnie wygnali żydowskich mieszkańców Długosiodła do sowieckiej strefy okupacyjnej. Części wygnańców pozwolono pozostać w sowieckiej strefie i ci zostali zamordowani w 1941 r. po wkroczeniu Niemców. Pozostałych przesiedlono w głąb Związku Sowieckiego na Syberię. To zesłanie uratowało życie wielu z nich, ale Żydów z okolicznych wsi w 1940, 1941 r. spotkał inny los. Wygnano ich do getta w Makowie Mazowieckim, później trafili do obozu zagłady w Auschwitz, Treblince lub w głąb Niemiec. Przeżyli nieliczni.

Pomnik w Długosiodle przypomina o tych tragicznych wydarzeniach i jest lokalnym miejscem pamięci. Włączenie się gminy w ogólnopolską akcję „Żonkile” to wyraz szacunku i pamięci o tych, którzy podjęli walkę mimo braku nadziei na zwycięstwo – w obronie ludzkiej godności, tożsamości i prawa do życia.