Polki zyskały dostęp do nowoczesnych badań w walce z rakiem szyjki macicy

Polki otrzymały możliwość skorzystania z najbardziej zaawansowanych badań profilaktycznych w ramach świadczeń Narodowego Funduszu Zdrowia. Testy HR HPV oraz cytologia płynna LBC to przełomowe narzędzia w diagnozowaniu i zapobieganiu rakowi szyjki macicy, który wciąż pozostaje jednym z najczęściej występujących nowotworów wśród kobiet. 

Nowotwór szyjki macicy — wyzwanie dla polskiej służby zdrowia

Rak szyjki macicy rozwija się w dolnej części macicy, łączącej trzon z pochwą. Choroba ta wciąż stanowi poważne zagrożenie, szczególnie w krajach, gdzie dostęp do badań przesiewowych jest ograniczony. Głównym czynnikiem ryzyka jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), zwłaszcza jego onkogennymi typami.

Jak wyjaśnia na łamach Medonetu lek. Marta Krzywoń, ginekolog-położnik z krakowskiej Intima Clinic: głównym i najważniejszym czynnikiem ryzyka raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem HPV. Według niej, spośród ponad stu znanych typów tego wirusa, tylko kilkanaście posiada wysoki potencjał onkogenny, który może prowadzić do rozwoju zmian dysplastycznych szyjki macicy, a w efekcie do nowotworu.

Statystyki są jednak alarmujące. W latach 2013-2022 w Polsce średnio diagnozowano około 2,5 tys. nowych przypadków raka szyjki macicy rocznie, z których 1,5 tys. kończyło się zgonem. „Pacjentki zakażone wirusem HPV wymagają bardziej intensywnego monitoringu lekarskiego, niż to wynika ze standardowych schematów badań przesiewowych" — ostrzega Krzywoń. Warto jednak dodać, że w 90 proc. przypadków zakażenie wirusem HPV ustępuje samoistnie.

Zaawansowane metody diagnostyki — test HR HPV i cytologia płynna

Zdaniem specjalistów, wykorzystanie testu HR HPV jako pierwotnego narzędzia screeningowego znacząco zwiększa szanse na wczesne wykrycie stanów przedrakowych. Jak zauważa lek. Krzywoń, ta metoda pozwala na identyfikację ponad 90 proc. takich przypadków. Dodatkowo, cytologia płynna LBC, będąca uzupełnieniem testu HPV, umożliwia precyzyjniejszą analizę próbki komórkowej.

Różnica między tradycyjną metodą cytologiczną a cytologią płynną tkwi w sposobie przygotowania próbki. Podczas gdy klasyczna cytologia polega na bezpośrednim rozmazie komórek na szkiełku, w cytologii płynnej próbka zanurzana jest w specjalnym płynie konserwującym. To ogranicza zakłócenia diagnostyczne i poprawia jakość wyników. „Czułość cytologii płynnej wynosi około 70 proc., przewyższając znacznie klasyczną metodę" — wyjaśnia ekspertka.

Nowoczesna strategia tzw. co-testingu, łącząca obie metody, polega na jednorazowym pobraniu próbki do analizy zarówno pod kątem obecności wirusa HPV, jak i zmian przednowotworowych. Lek. Krzywoń podkreśla, że oba badania stosowane razem gwarantują najwyższą skuteczność diagnostyczną raka szyjki macicy.

Darmowe badania dla kobiet w ramach NFZ

Od lipca br. kobiety w wieku od 25 do 64 lat mają możliwość skorzystania z testu HR HPV na koszt NFZ raz na pięć lat. W przypadku pozytywnego wyniku, z tego samego materiału przeprowadza się cytologię płynną LBC. „Zastosowanie tego schematu diagnostycznego może zmniejszyć liczbę zgonów związanych z rakiem szyjki macicy" — przyznaje lek. Krzywoń. Do tej pory badania tego rodzaju wiązały się z kosztem rzędu 300 zł, co stanowiło istotną barierę dla wielu Polek.

Jak wynika z danych NFZ, w lipcu br. 4885 kobiet zapisało się na takie badania, a w ponad 4 tys. przypadków przeprowadzono analizę. Test HPV wykazał pozytywny wynik u 199 kobiet, które musiały poddać się dalszej diagnostyce.

Aby skorzystać z programu, nie jest wymagane skierowanie — wystarczy umówić wizytę w wybranej placówce współpracującej z NFZ. Lista ośrodków dostępnych w projekcie znajduje się na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia w zakładce „Profilaktyka na NFZ".