Są kolorowe, słodkie i niszczą płuca. Polska młodzież tkwi po uszy w uzależnieniu

Sam rytuał – inhalacja, smak, odruch ręki – kształtuje schemat zachowania i aktywuje układ nagrody w mózgu. Młody organizm uczy się kojarzyć te bodźce z przyjemnością, co zwiększa ryzyko sięgnięcia po inne używki – ostrzega dr hab. Piotr Korczyński, prof. Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA. W rozmowie z Medonetem pulmonolog analizuje, dlaczego e-papierosy zdobywają popularność wśród polskich nastolatków i jakie są ich realne zagrożenia.

Jak działa e-papieros?

E-papieros to urządzenie składające się z baterii, pojemnika na płyn (liquid) oraz atomizera, który podgrzewa płyn, przekształcając go w aerozol do inhalacji. Skład liquidu obejmuje glikol propylenowy, glicerynę roślinną, substancje aromatyzujące oraz nikotynę, obecne w większości dostępnych na rynku produktów. Jak zauważa dr Korczyński, współczesne e-papierosy znacząco różnią się od swoich pierwszych wersji.

– Dzisiejsze urządzenia oferują tysiące aromatów, często opartych na nieprzebadanych substancjach, które po podgrzaniu mogą być toksyczne. Im bardziej atrakcyjny smak, tym większe ryzyko dla zdrowia – podkreśla ekspert.

Toksyczne składniki w liquidach smakowych

Liquidy smakowe to szczególne zagrożenie dla zdrowia użytkowników. „Substancje takie jak sukraloza, diacetyl czy aldehyd cynamonowy mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń układu oddechowego" – wylicza Medonet.

– Sukraloza, popularny słodzik, pod wpływem wysokiej temperatury rozkłada się na związki o potencjalnie rakotwórczym działaniu. Diacetyl, odpowiedzialny za maślany aromat, może powodować tzw. popcornowe płuca, a aldehyd cynamonowy uszkadza nabłonek dróg oddechowych – wyjaśnia dr Korczyński.

Problemem jest również brak badań nad wieloma substancjami stosowanymi w liquidach, co sprawia, że ich długofalowe skutki zdrowotne pozostają nieznane.

Czy e-papierosy są mniej szkodliwe niż tradycyjne papierosy?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Z naukowego punktu widzenia, certyfikowane e-papierosy mogą być mniej szkodliwą alternatywą dla dorosłych palaczy, którzy nie są w stanie rzucić tradycyjnych papierosów. W krajach takich jak Wielka Brytania czy Belgia prowadzi się ścisłą kontrolę jakości liquidów oraz ogranicza dostępność smaków.

– Problemem pozostają jednak kraje takie jak Polska, gdzie brakuje skutecznych regulacji. Import jednorazowych e-papierosów z Chin, zawierających wysokie stężenie nikotyny i chemiczne aromaty, wyraźnie celuje w młodzież, a nie dorosłych palaczy – alarmuje pulmonolog.

Saszetki nikotynowe – mniejsze zło czy rosnące zagrożenie?

Saszetki nikotynowe, choć postrzegane jako mniej szkodliwe niż papierosy, również budzą kontrowersje. W Szwecji, gdzie ich użycie jest popularne, odsetek palaczy jest najniższy w Unii Europejskiej. Jednak w Polsce brak regulacji sprawia, że produkty te są dostępne nawet dla osób niepełnoletnich.

– To niedopuszczalne. Saszetki nikotynowe nie powinny trafiać w ręce młodzieży. Potrzebujemy pilnych regulacji, które zablokują ich sprzedaż osobom niepełnoletnim – apeluje dr Korczyński.

Bez nikotyny, ale wciąż uzależniające

Czy e-papierosy bez nikotyny są bezpieczne? Ekspert rozwiewa wątpliwości. Nawet produkty pozbawione nikotyny mogą prowadzić do uzależnień poprzez tzw. efekt wejścia (ang. gateway effect).

– Rytuał inhalacji, smak i odruch ręki aktywują układ nagrody w mózgu, co może zwiększać ryzyko sięgnięcia po inne używki. Regularna stymulacja układu nagrody prowadzi do jego nadwrażliwości, sprzyjając rozwojowi uzależnień – tłumaczy dr Korczyński.

Młodzież w pułapce smakowych e-papierosów

Smakowe e-papierosy to szczególne zagrożenie dla młodych użytkowników. Nawet bez nikotyny, chemiczne dodatki w liquidach mogą drażnić drogi oddechowe, wpływać negatywnie na rozwój płuc i układu sercowo-naczyniowego.

– "Nastolatkowie często zgłaszają objawy takie jak kaszel, duszność czy spadek wydolności fizycznej. Regularne wapowanie w młodym wieku zwiększa podatność na inne uzależnienia, tworząc mechanizm sięgania po substancje w celu regulacji emocji" – ostrzega ekspert.

Jak zatrzymać falę uzależnień?

Dr Korczyński wskazuje na trzy kluczowe obszary działania: regulacje prawne, edukację i zmianę społecznej percepcji e-papierosów.

1. Regulacje prawne: Wprowadzenie zakazu sprzedaży produktów nikotynowych i beznikotynowych osobom niepełnoletnim oraz skuteczna egzekucja przepisów.

2. Zmiana społecznej wrażliwości: Podniesienie świadomości rodziców, nauczycieli i polityków na temat zagrożeń związanych z e-papierosami.

3. Edukacja zdrowotna: Systematyczne działania edukacyjne, oparte na badaniach naukowych, dostosowane do młodych odbiorców.

– Tylko poprzez kompleksowe podejście możemy zatrzymać rosnącą falę uzależnień wśród młodzieży – podsumowuje dr Korczyński.

*Dr hab. Piotr Korczyński, prof. PIM MSWiA – pulmonolog i internista, członek Polskiego Towarzystwa Postępów Medycyny "Medycyna XXI".

Cały wywiad w Medonecie: https://www.medonet.pl/psyche/uzaleznienia,sa-kolorowe--slodkie-i-niszcza-pluca--polska-mlodziez-uzalezniona-od-e-papierosow,artykul,67494571.html?utm_source=www.medonet.pl_viasg_medonet&utm_medium=referal&utm_campaign=leo_automatic&srcc=undefined&utm_v=2