Ucieczka młodych Polaków. Które powiaty pustoszeją najszybciej? 

Coraz więcej młodych Polaków opuszcza swoje rodzinne powiaty, szukając lepszych możliwości edukacyjnych, zawodowych i życiowych w większych miastach. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez prof. Piotra Szukalskiego, demografa z Uniwersytetu Łódzkiego, w niektórych regionach kraju zjawisko to przybiera katastrofalne rozmiary. Na przykład w powiecie hrubieszowskim, położonym przy granicy z Ukrainą, blisko 40 proc. młodych ludzi nie wraca po osiągnięciu dorosłości. 

Ucieczka młodych, czyli demograficzna katastrofa 

Prof. Szukalski w swoim badaniu „Skąd i dokąd uciekają młodzi Polacy?" przeanalizował dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące liczby dzieci w wieku 10–14 lat zameldowanych w poszczególnych powiatach w 2004 roku, a następnie zestawił je z liczbą osób w wieku 30–34 lat zameldowanych w tych samych powiatach na koniec 2024 roku. Wyniki są alarmujące: spośród 380 polskich powiatów, aż 35 odnotowało spadek liczby młodych mieszkańców na poziomie co najmniej 30 proc. 

— To już można nazwać katastrofą — komentuje w rozmowie z Onetem prof. Szukalski. — Najczęściej wyjeżdżają osoby najbardziej ambitne, które mają możliwość podjęcia studiów w dużych ośrodkach akademickich. W efekcie tracimy potencjał młodych, zdolnych ludzi, którzy mogliby rozwijać swoje rodzinne regiony. 

Największe straty odnotowano w powiatach położonych na peryferiach, z dala od dużych miast. Rekordowy ubytek dotyczy powiatu hrubieszowskiego, z którego wyjechało aż 37,9 proc. młodych. Podobnie dramatyczna sytuacja panuje w powiecie bartoszyckim (37 proc.) oraz krasnostawskim (36,1 proc.). 

Co przyciąga młodych, a co ich odstrasza? 

Zdaniem prof. Szukalskiego, młodzi ludzie szukają nie tylko lepszych perspektyw zawodowych czy edukacyjnych, ale również miejsc oferujących atrakcyjne formy spędzania czasu. — Trudno wyobrazić sobie, aby takie ośrodki jak Hrubieszów czy Krasnystaw były w stanie konkurować z dużymi miastami w tych trzech kluczowych aspektach — podkreśla naukowiec. 

Jednak demograf zauważa także pewne światełko w tunelu. Wskazuje, że mniejsze miasta, takie jak Zamość, mogą stać się alternatywą dla młodych ludzi, którzy chcą pozostać w regionie, ale jednocześnie szukają lepszych warunków do życia. — To ważne, zwłaszcza w kontekście przyszłości, gdy młodzi będą musieli opiekować się swoimi starzejącymi się rodzicami. Łatwiej pomagać rodzinie, mieszkając w Zamościu, niż w Warszawie — zauważa prof. Szukalski. 

Samorządy na peryferiach: „Nie poddajemy się" 

Janusz Szpak, starosta krasnostawski, przyznaje, że peryferyjność regionu stanowi wyzwanie. — Położenie naszego powiatu sprawia, że młodzi wyjeżdżają na studia daleko od domu i często tam zostają. Jednak nie traktujemy tego jako wyroku — mówi. Samorząd inwestuje w infrastrukturę drogową, komunikacyjną i cyfrową, a także w projekty mieszkaniowe, które mają ułatwić młodym ludziom start w dorosłość na miejscu. 

— Coraz więcej osób poszukuje spokojnych, zielonych i bezpiecznych miejsc do życia. Chcemy, aby Krasnystaw i okolice stały się taką alternatywą dla dużych miast — dodaje Szpak. 

Kobiety wyjeżdżają częściej, mężczyźni zostają bez partnerek 

Badania prof. Szukalskiego ujawniają także interesujący aspekt „ucieczki młodych" — różnice między płciami. Kobiety są bardziej skłonne do podejmowania edukacji z dala od rodzinnego domu i rzadziej wracają po jej zakończeniu. To prowadzi do braku potencjalnych partnerek dla mężczyzn w regionach peryferyjnych, podczas gdy w dużych miastach liczba kobiet w wieku około trzydziestu lat jest znacznie wyższa niż mężczyzn, co z kolei utrudnia im znalezienie partnera. 

W skali województw, największy odpływ młodych ludzi odnotowano w Świętokrzyskiem, gdzie liczba kobiet spadła o 25 proc., a mężczyzn o 19 proc. Na drugim biegunie znajduje się Mazowsze, które przyciągnęło o 21 proc. więcej młodych ludzi niż opuściło region. 

Warszawa nie deklasuje wszystkich 

Choć Warszawa osiągnęła rekordowy dodatni bilans migracji młodych na poziomie 127,5 proc., inne metropolie również przyciągają młodych Polaków. Wrocław (127,4 proc.) i Kraków (126,6 proc.) niemal dorównują stolicy, a Gdańsk notuje wzrost na poziomie 93,4 proc. 

— To dobra wiadomość. Młodzi ludzie mają w Polsce kilka atrakcyjnych miejsc, w których mogą realizować swoje ambicje, nie ograniczając się wyłącznie do Warszawy — podsumowuje prof. Szukalski. (Fot. Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny 2025, Nr 6 Piotr Szukalski, Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego)

Podsumowując...

Badania pokazują, że Mazowsze notuje jedne z najbardziej dynamicznych zmian w liczbie młodych mieszkańców w kraju. Stolica osiąga najwyższy wzrost w Polsce, co potwierdza jej dominującą pozycję jako największego magnesu dla ludzi młodych. W zestawieniu powiatów z najsilniejszym wzrostem w skali województwa mocno wyróżniają się również piaseczyński (+54,1%) oraz wołomiński (+42,0%), co pokazuje, że suburbanizacja i migracje podmiejskie są równie intensywne jak napływ do samej stolicy.

Jednocześnie Mazowsze ma też powiaty o niemal największych spadkach. Najmocniej kurczy się liczba młodych w powiatach: łosickim (-34,5%), żuromińskim (-34,4%) oraz przysuskim (-32,0%). Kontrast między wschodnią i północno-zachodnią częścią regionu a aglomeracją warszawską pogłębia się – Warszawa i jej otoczenie rosną, podczas gdy peryferia tracą młodych najszybciej.

W skali kraju podobne zjawisko widać w innych dużych ośrodkach miejskich: Wrocław (+127,4%) i Kraków (+126,6%) również odnotowują olbrzymie wzrosty. Największe spadki pojawiają się w powiatach wschodnich i północnych, m.in. hrubieszowskim (-37,0%), krasnostawskim (-36,1%), bartoszyckim (-37,0%) czy braniewskim (-34,3%).

Ogólny obraz jest czytelny: duże miasta i ich zaplecze dynamicznie przyciągają młodych, podczas gdy obszary peryferyjne – szczególnie wschodnie i północne – tracą ich najwięcej. Mazowsze jest tu modelowym przykładem najbardziej skrajnych różnic wewnątrz województwa.