Zabytkowa elektrownia wpisana do ewidencji: To sukces, ale i przestroga

Z inicjatywy Społecznego Opiekuna Zabytków powiatu wyszkowskiego, Pawła Kraszewskiego, przedwojenna Elektrownia Miejska w Wyszkowie została wpisana do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków. Decyzję o włączeniu obiektu podjął Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków po analizie materiałów źródłowych, które zebrał i przedstawił Kraszewski.

To ważny krok w ochronie lokalnego dziedzictwa – nie tylko ze względu na unikalny charakter samej elektrowni, ale także w kontekście utraconych już obiektów, takich jak sąsiadująca z nią niegdyś łaźnia, w czasie wojny służąca jako punkt konspiracyjny Armii Krajowej.

Ocalony z zapomnienia

„Jednym z kluczowych celów mojej działalności jako Społecznego Opiekuna Zabytków jest szybkie rozpoznawanie i dokumentowanie obiektów na terenie powiatu wyszkowskiego, które – mimo swojej historycznej wartości – pozostają poza systemem ochrony. Tylko szybka reakcja daje szansę, by uratować je przed zniszczeniem lub utraceniem substancji zabytkowej” – pisze Paweł Kraszewski.

Taki właśnie był los Elektrowni Miejskiej – powstałej w 1926 roku i przez dekady mającej ogromne znaczenie dla rozwoju Wyszkowa. Dzięki szybkiej interwencji Kraszewskiego obiekt trafił do ewidencji, co daje nadzieję na jego przetrwanie i – być może – drugą młodość.

„Po zebraniu materiałów wystąpiłem z wnioskiem do Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Pana Marcina Dawidowicza, który przychylił się do mojego wniosku i podjął decyzję o włączeniu karty elektrowni do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków” – relacjonuje Społeczny Opiekun Zabytków.

Pomoc, która ma znaczenie

Paweł Kraszewski kieruje również szczególne podziękowania do osób, które wsparły ten proces: „Serdeczne podziękowania kieruję także do Pani Moniki Wesołowskiej z Urzędu Ochrony Zabytków, która błyskawicznie sporządziła kartę ewidencyjną obiektu – bez tego nie byłoby to możliwe.”

I dodaje z troską: „Chciałbym również, aby właściciel obiektu zabezpieczył dach na budynku warsztatowym, zgodnie z informacją zawartą w karcie.”

Łaźnia, której już nie ma

W relacji opiekuna zabytków pojawia się również smutna refleksja – tuż obok elektrowni istniał kiedyś inny ważny obiekt: łaźnia z okresu II wojny światowej.

„To właśnie tam działał konspiracyjny punkt naprawy broni Armii Krajowej. Niestety, ten niezwykle cenny obiekt został kilka lat temu rozebrany – to ogromna strata dla lokalnego dziedzictwa. Dlatego wpis elektrowni do ewidencji to nie tylko sukces, ale i przestroga – pokazuje, jak łatwo możemy stracić to, co ważne, jeśli nie podejmiemy działań na czas” – podkreśla Kraszewski.

Miejsce z potencjałem

Elektrownia miejska położona jest na historycznej skarpie w Wyszkowie – to jeden z najcenniejszych, zachowanych obiektów industrialnych w mieście. Paweł Kraszewski podkreśla, że podobne budynki w innych miastach już dziś żyją nowym życiem:

„Podobne obiekty – jak elektrownie w Wołominie, Ostrowi Mazowieckiej czy Elektrownia Powiśle – są po rewitalizacji i tętnią nowym życiem społeczno-kulturalnym. Wierzę, że i dla naszej elektrowni przyjdzie czas na drugą młodość – z poszanowaniem historii i korzyścią dla społeczności lokalnej.”

Zdjęcia z przeszłości i teraźniejszości

W naszej galerii zdjęć publikujemy fotografie elektrowni z lat 30. XX wieku – zestawione z aktualnymi ujęciami tego samego miejsca. Każde zdjęcie zostało opatrzone komentarzem Pawła Kraszewskiego, który przybliża historię budynku i jego kontekst.

„To nasz wspólny sukces – dziękuję wszystkim, którzy pomagali w zebraniu materiałów źródłowych dotyczących zabytkowej elektrowni" - podsumowuje Społeczny Opiekun Zabytków. 

Wśród wspierających działania znaleźli się m.in.: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Powiat Wyszkowski, Gmina Wyszków, Mazowsze – serce Polski.

Co dalej z elektrownią?

Obiekt należy do gminy, ale od 1994 roku pozostaje w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Mieszkaniowej „Przyszłość”, która wykorzystuje go jako zaplecze techniczne. Spółdzielnia zgłosiła chęć wykupu nieruchomości, jednak sprzedaż nie jest obecnie możliwa ze względu na nieuregulowany stan prawny. Uporządkowanie kwestii własności może potrwać jeszcze kilka lat.