ZAWOŁANI PO IMIENIU. Mieczysław Żemojtel zapłacił życiem za pomoc Żydom

Program Zawołani po Imieniu, realizowany przez Instytut Pileckiego, poświęcony jest Polakom zamordowanym za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Pamięć o tych, którzy wykazali się heroizmem w obliczu niemieckiego terroru, jest pielęgnowana we wspomnieniach rodzin, jednak często te tragiczne historie nie są szerzej znane. Instytut Pileckiego podejmuje starania, aby te trudne doświadczenia stały się częścią lokalnej, a w konsekwencji – także powszechnej, świadomości historycznej. Odsłonięty wspólnie z rodzinami i samorządami kamień pamięci staje się trwałym znakiem pamięci o ofiarach, przypominającym jednocześnie o wartościach, które wyznaczają miarę człowieczeństwa. Wśród Polaków, którzy zapłacili życiem za udzielenie pomocy Żydom, był pochodzący z Wileńszczyzny agronom, Mieczysław Żemojtel, który w czasie okupacji był zastępcą zarządcy majątku w Somiance.

Mieczysław Żemojtel w czasie okupacji pracował jako zastępca zarządcy majątku w Somiance, w którym znalazło schronienie żydowskie rodzeństwo, znane jako Anna i Marian Kowalscy. Pomimo kar grożących za takie działanie, Żemojtel dał im zatrudnienie: Anna pracowała jako pomoc kuchenna i sprzątaczka, a Marian pomagał w ogrodzie.

Na początku listopada 1942 roku do Somianki przyjechali niemieccy żandarmi. Prawdopodobnie w wyniku donosu dowiedzieli się, że w majątku przebywają Żydzi. Marian uciekł, Anna jednak została złapana i poddana brutalnemu przesłuchaniu. Po bezskutecznych próbach wydobycia od niej informacji, kto jej pomagał, żandarmi zastrzelili ją przed somiankowskim dworem.

Niemcy aresztowali łącznie pięć osób, jednak od początku podejrzewali, że to Mieczysław Żemojtel był głównym odpowiedzialnym za próbę ratowania Żydów. Po kilkumiesięcznym śledztwie trafił on do obozu koncentracyjnego KL Lublin (Majdanek) i zginął tam po zaledwie sześciu dniach pobytu – 19 marca 1943 roku.

21 czerwca 2023 roku odbędą się uroczystości upamiętniające Mieczysława Żemojtela, na które zapraszają: Dyrektor Instytutu Pileckiego dr hab. Magdalena Gawin, Starosta Wyszkowski Wojciech Kozon oraz Wójt Gminy Somianka Andrzej Żołyński.

Program uroczystości 

godz. 11.00 - Msza Święta, Kościół pw. św. Stanisława BM w Somiance

godz. 12.15 - Odsłonięcie tablicy upamiętniającej i złożenie kwiatów, teren przed budynkiem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Somiance.