Nowe zasady w 2026 r. zaskoczą pacjentów. Oto co się zmieni w orzeczeniach o niepełnosprawności 

2026 rok przyniesie rewolucję w systemie orzekania o niepełnosprawności. Nowe przepisy mają ujednolicić zasady w całym kraju, wprowadzić katalog 208 schorzeń oraz punktację WZON, która zdecyduje o przyznaniu świadczeń. Jakie zmiany czekają osoby z niepełnosprawnościami? 

Zmiany w systemie, które opisuje serwis infor.pl, opierają się na trzech kluczowych filarach. Po pierwsze, wprowadzony zostanie katalog 208 chorób, które będą kwalifikować do określonych symboli i związanych z nimi uprawnień. Po drugie, nowe przepisy mają wyeliminować różnice w interpretacji przepisów między regionami, co oznacza jednolite zasady w całym kraju. Trzecim filarem jest punktacja WZON — wartość punktowa, która będzie kluczowa przy przyznawaniu świadczeń wspierających. 

Od 2026 r. symbole w orzeczeniach będą odgrywać kluczową rolę w określaniu zakresu pomocy, na którą mogą liczyć osoby z niepełnosprawnościami. Decyzje dotyczące usług asystenckich czy transportowych będą zależeć od symbolu niepełnosprawności oraz punktacji WZON. Jak podkreśla serwis, nawet jedna linijka w orzeczeniu może wpłynąć na zakres dostępnych świadczeń i ulg. 

Świadczenia i ulgi w 2026 r. 

Najważniejszym świadczeniem pozostanie świadczenie wspierające, którego wysokość będzie uzależniona od punktacji WZON oraz waloryzacji renty socjalnej. Osoby z określonymi symbolami, takimi jak neurologiczne (10-N), ruchowe (05-R), psychiczne (02-P) czy całościowe zaburzenia rozwojowe (12-C), mają większe szanse na uzyskanie wysokiej punktacji przekraczającej 70 punktów. To minimalny próg, który pozwala na otrzymanie świadczenia wspierającego, którego wysokość może wynosić nawet ponad 4300 zł miesięcznie. 

Dodatkowo symbole w orzeczeniach będą miały wpływ na inne formy wsparcia, takie jak ulga rehabilitacyjna, dopłaty z PFRON na zakup sprzętu czy przystosowanie mieszkania, likwidacja barier architektonicznych czy prawo do karty parkingowej. Samorządy przewidują również rozszerzenie usług opiekuńczych, szczególnie dla osób z symbolami 01-U, 05-R i 12-C, co może oznaczać dodatkowe godziny wsparcia środowiskowego lub asystenta. 

Znaczenie symboli w orzeczeniach 

W 2026 r. interpretacja symboli w orzeczeniach stanie się bardziej szczegółowa i powiązana z katalogiem 208 chorób oraz punktacją WZON. Przykładowo, osoby z symbolem 01-U (niepełnosprawność intelektualna) będą miały dostęp do indywidualizacji nauczania i specjalistycznych placówek wsparcia. Z kolei symbol 02-P (choroby psychiczne) umożliwi łatwiejszy dostęp do usług asystenckich i programów wsparcia społecznego. 

Symbol 03-L (zaburzenia słuchu i mowy) będzie kluczowy przy dopłatach do aparatów słuchowych oraz rehabilitacji, natomiast 04-O (choroby narządu wzroku) może wpłynąć na przyznawanie ulg komunikacyjnych i kart parkingowych. Osoby z symbolem 05-R (niepełnosprawność narządu ruchu) mają skorzystać na dopłatach do pojazdów oraz likwidacji barier architektonicznych. Wysoką punktację WZON często uzyskują osoby z symbolem 10-N (schorzenia neurologiczne), takie jak stwardnienie rozsiane czy choroba Parkinsona. Symbol 12-C (całościowe zaburzenia rozwojowe) będzie kluczowy w dostępie do usług asystenckich i terapii. 

Zmiany w procedurach i nowe rozwiązania 

Ministerstwo zapowiada, że rok 2026 przyniesie stabilizację w nowym systemie, ale nie zabraknie korekt. Planowane jest uproszczenie procedur dla osób z najcięższymi schorzeniami oraz ujednolicenie punktacji WZON w całym kraju. Dzięki temu identyczne diagnozy będą skutkować jednakową punktacją, niezależnie od miejsca zamieszkania. 

Aby skrócić czas oczekiwania na decyzję, do procesu orzekania mają zostać dopuszczeni nowi lekarze z doświadczeniem internistycznym. To rozwiązanie ma również odciążyć zespoły powiatowe i przyspieszyć wydawanie orzeczeń.