Powiat Wyszkowski świętuje Dzień Rodzicielstwa Zastępczego

10 czerwca w ogrodzie Domu Pomocy Społecznej w Brańszczyku odbył się piknik z okazji Dnia Rodzicielstwa Zastępczego, zorganizowany przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR). Uczestniczyli w nim rodzice zastępczy, podopieczni, przedstawiciele władz (starosta Marzena Dyl, wicestarosta Tadeusz Kuchta), a także lokalni sponsorzy: m.in. Kasztelanka, Stowarzyszenie Tradycyjnie Nowoczesnych dla Wsi, Ejo Wędliny Naturalne, Dom Dziennego Pobytu „Senior” w Wyszkowie oraz Dom Pomocy Społecznej w Brańszczyku.

Na pikniku gościły liczne atrakcje: wesoły autobus, iluzjonista, warsztaty florystyczne, animacje, upominki i słodki poczęstunek. Kierownictwo PCPR – dyrektor Katarzyna Kacpura wraz z władzami powiatu – złożyło serdeczne podziękowania rodzinom zastępczym i pracownikom PCPR za ich codzienną, pełną poświęcenia pracę.

Rodzicielstwo zastępcze w Polsce – najnowsze dane

Na koniec 2024 r. w Polsce było objętych opieką zastępczą łącznie 77,3 tys. dzieci, z czego 59,8 tys. przebywało w rodzinnej pieczy zastępczej, a 17,5 tys. znajdowało się w formach instytucjonalnych, takich jak placówki opiekuńczo-wychowawcze. To oznacza wzrost o 2,6 % w porównaniu do roku 2023.

Rodziny zastępcze w Polsce to obecnie 36,5 tys. aktywnych gospodarstw, w tym 900 rodzinnych domów dziecka. Spośród nich zdecydowaną większość – 63,6 % – stanowią rodziny spokrewnione, a kolejne 30,4 % to rodziny niezawodowe i 6,0 % zawodowe.

Statystyka pokazuje najnowszy obraz obciążenia systemu: na koniec 2024 r. aż 1 126 dzieci czekało na umieszczenie w pieczy zastępczej, a już na koniec marca 2025 r. liczba ta wzrosła do około 1 900 dzieci. To wynik m.in. zwiększonego zgłaszania przypadków przemocy – co wzmocniła m.in. tzw. „ustawa Kamilka” – oraz skutków pandemii.

Dane dotyczące dzieci przebywających w rodzinnej pieczy następująco się prezentują: wśród 59,8 tys. dzieci, 6,8 tys. przebywa w rodzinnych domach dziecka, a 7,6 tys. ma orzeczenie o niepełnosprawności. Największą grupę wiekową stanowią dzieci w wieku szkolnym – 7–13 lat (~20,8 tys.), natomiast najmniej jest niemowląt (około 1 tys.).

W przypadku pieczy instytucjonalnej, w końcu 2024 r. istniało 1 326 placówek, oferujących łącznie 16,8 tys. miejsc. Większość z nich to placówki opiekuńczo-wychowawcze prowadzone przez samorządy.

Kto i jak może zostać rodzicem zastępczym?

Rodzicem zastępczym może zostać zarówno osoba samotna, jak i małżeństwo – niezależnie od tego, czy wychowują już własne dzieci. Kandydaci muszą spełnić szereg wymagań formalnych, które mają na celu zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa, stabilności i dobrej opieki.

Przede wszystkim przyszli rodzice zastępczy muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych, nie mogą być pozbawieni władzy rodzicielskiej ani mieć jej ograniczonej. Istotne jest również to, by nie byli karani oraz posiadali stałe źródło dochodu i odpowiednie warunki mieszkaniowe.

Warunkiem koniecznym jest także dobry stan zdrowia – potwierdzony zaświadczeniem lekarskim – oraz pozytywna opinia psychologiczna. Po przejściu wstępnej weryfikacji kandydaci kierowani są na szkolenie, które trwa zazwyczaj około trzech miesięcy i obejmuje około 60 godzin zajęć.

Po ukończeniu szkolenia i uzyskaniu pozytywnej opinii, kandydat zostaje wpisany do rejestru rodzin zastępczych. Ostateczną decyzję o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej podejmuje sąd rodzinny.

Rodziny zastępcze otrzymują comiesięczne świadczenia finansowe na pokrycie kosztów utrzymania dzieci. W 2024 roku było to ok. 1000 zł dla rodzin spokrewnionych i 1517 zł dla rodzin niezawodowych i zawodowych, z możliwością uzyskania dodatków, np. z tytułu niepełnosprawności dziecka czy świadczenia wychowawczego 800+.

Dlaczego piecza zastępcza jest tak istotna?

• Dzieci umieszczone w rodzinach zastępczych zyskują szansę na wychowywanie się w środowisku bliskim naturalnej rodzinie, co sprzyja ich rozwojowi emocjonalnemu i społecznemu. Zamiast anonimowej placówki, otrzymują dom, w którym są otoczone indywidualną opieką i uwagą.
• Rodziny zastępcze zapewniają dzieciom większą stabilność i bezpieczeństwo niż instytucje opiekuńcze. Stała obecność jednego lub dwóch opiekunów buduje zaufanie i poczucie przynależności, które są kluczowe dla zdrowego rozwoju dziecka.
• Wzrost liczby dzieci oczekujących na umieszczenie w pieczy zastępczej jest poważnym sygnałem kryzysu. Tylko w pierwszym kwartale 2025 roku liczba oczekujących wzrosła do około 1900 dzieci. To efekt m.in. większej wykrywalności przemocy domowej i zmian w prawie, ale też przeciążonego systemu.
• Piecza zastępcza odgrywa ważną rolę w reagowaniu na sytuacje kryzysowe, takie jak przemoc w rodzinie, zaniedbania czy uzależnienia rodziców biologicznych. To często jedyna alternatywa dla dziecka, by uniknąć traumatycznych doświadczeń w placówkach instytucjonalnych.
• System pieczy wymaga jednak stałego wsparcia i reform. Ministerstwo zapowiedziało działania zmierzające do zwiększenia wynagrodzeń, wprowadzenia waloryzacji świadczeń oraz ułatwienia dostępu do opieki zdrowotnej. To niezbędne, by zachęcić więcej osób do podjęcia się tej odpowiedzialnej roli i zapewnić dzieciom opiekę na odpowiednim poziomie.